Theo Gootjes geeft Vriendenfles 2021 Afrikaanse kleur

Interview en foto’s: Theo Reyman ​

“Doe maar net of je thuis bent…”. Wij zijn te gast bij de kunstenaar-van-het-jaar; de man die het etiket heeft ontworpen voor de zeventiende Vriendenfles. Het is Theo Gootjes (79), geboren in Rotterdam, maar al vanaf 1970 woonachtig in Schiedam. Hij geniet vooral bekendheid als politiek tekenaar van de krant Het Vrije Volk. Op zondag 16 mei zal burgemeester Cor Lamers de creatie van de kunstenaar onthullen. Hoewel het gebruikelijk is, dat vele vrienden van het Jenevermuseum het jaarlijkse evenement  bijwonen, zal het zich dit keer in kleine kring afspelen.
​

In zijn lichte, oude woning in de Schiedamse binnenstad vertelt Theo Gootjes over zijn wonderlijke start. “Ik ben met mijn opleiding begonnen aan het Kleinseminarie in Valkenburg (L). Het was de gewoonte dat de oudste zoon uit een groot katholiek gezin voorbestemd was voor het priesterschap. Ik was elf jaar toen ik naar het seminarie werd gestuurd. Dat was heel bijzonder, want de meeste jongens hadden toen maar twee keuzes; de mulo of de ambachtsschool. 

 Ik kreeg toegang tot het gymnasium. Eerlijk gezegd heb altijd profijt gehad van die opleiding. Ik kreeg bagage mee waaruit ik later kon putten voor mijn politieke prenten, voor mijn kijk op de maatschappij. Aan die opleiding heb ik hele goede herinneringen. Het heeft een jaar of vier geduurd. Ik had graag gewild dat ik paus was geworden (grapje, red.),maar mijn talent riep mij. Mijn roeping was om te gaan tekenen. Dat zat al heel jong in mij.
 
Toen ben ik naar de grafische school gegaan en later naar de avondopleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten. Overdag werkte ik in een drukkerij. Ik kwam automatisch terecht in de reclamewereld. Dat beviel me overigens niet. Je moet zo veel concessies doen voor het kapitaal; wie betaalt die bepaalt.

Werken bij Het Vrije Volk
Toen stond er een advertentie in Vrij Nederland:
" Wie durft te werken bij Het Vrije Volk?"

​De krant verloor veel abonnees en trok zich terug op Rotterdam. Daar zaten nog de havenarbeiders, die trots op hun werk waren en hun socialistische krant lazen.
Herman Wigbold werd hoofdredacteur.
Ik solliciteerde als vormgever van de pagina’s. 

Maar toen vroeg Wigbold; wat kan je nog meer? Ik zei; ik maak weleens een tekeningetje. Hij antwoordde; die hebben we nodig. En zo ben ik daar ingerold. Hij vroeg aan mij kan je ook een politieke prent maken?
Maar ik wist bij god niet wat een politieke prent was. Ik zei; dat is een vak apart. Dat kan ik er niet naast mijn werk voor het opmaken van de pagina’s bij doen. Dat is goed zei Wigbold en zodoende ben ik me gaan ontwikkelen tot de politieke tekenaar, die ik uiteindelijk ben geworden. Ik kreeg veel reacties; bergen, bergen post. Ook het opzeggen van abonnementen. Dat was toentertijd een soort eer als dat gebeurde. 

Een groot wapenfeit was de rechtszaak met Neelie Kroes. Die had een zaak aangespannen naar aanleiding van een prent over haar. De krant heeft uiteindelijk gewonnen. Ik heb nooit begrepen waarom zij dat deed. Als ze haar mond had gehouden, was het gewoon een ‘regionale’ tekening gebleven. Nu had iedereen er een mening over. 

Drang om te scheppen
Naast mijn politieke prenten maakte ik ook ander werk. Ik had de behoefte om te scheppen en zag het ook als een broodwinning. Toen Het Vrije Volk in 1990 werd opgeheven, ging het samen met het Rotterdams Nieuwsblad in het Rotterdams Dagblad. Je kreeg eigenlijk een betere krant. 
 
Ik ben freelancer geworden en had tijd over om naast de politieke prenten voor de krant ook andere vrij werk te doen. Die drang om te scheppen zit gewoon in me. Het te veel aan energie moet ik kwijt. 

Hoe typeer jij je werk?
Mijn werk kun je niet in een bepaalde richting of stroming onderbrengen. Het heeft geen referentiekader; je kunt het niet met ander werk vergelijken. Dat is ook de kracht ervan. Ik krijg er wel waardering voor, omdat het zo uniek is. Ik heb een aantal malen geëxposeerd. De meest boeiende tentoonstelling was in 1999 in het Markiezenhof in Bergen op Zoom. Vorig jaar heb ik nog in het Stedelijk Museum in Schiedam geëxposeerd. Dat was een mooie tentoonstelling met voornamelijk politieke prenten; het zwart-wit werk. Ook delen uit de Gootjesbijbel waren daar te zien.

Je relatie met Schiedam?
Je kunt niet zeggen dat ik tot de Schiedamse kunstscene behoor. Ik voel me wel verbonden met Schiedam.
Mijn recent overleden vrouw komt hier vandaan en ik vind het een stad met potentie. Schiedam groeit en bloeit op. Als ik langs de havens loop, geniet ik van die allure van de patriciërshuizen, de grandeur. Als je dat vergelijkt met Delft of Dordrecht; dat zijn een beetje lullige grachtjes. Het is jammer dat de oude binnenstad is gesloopt. Anders hadden we een Middeleeuwse stad kunnen hebben. Dan trokken we toeristen. Of dat nou een zegen of een vloek is, weet ik ook natuurlijk niet……

Borrel naar binnen
Mijn eerste ervaring met spiritualiën, met jenever, had ik toen ik een jaar of achttien was. Op een feestje dronken alle jongens een borrel. Die sloegen ze in één keer naar binnen. Ik had nooit gedronken. Dus ik sla ‘m in één keer naar binnen en dacht dat ik doodging. Dat was zo’n klap. Mijn hart ging te keer en ik was er gelijk van genezen. Natuurlijk heb ik wel een blauwe periode meegemaakt, zeker bij de krant. Daar leefden we in de kroeg. Toen dronk ik ook wel bier maar met mate. Je moet ook aan je gezin denken! 
 
Ik vind het heel leuk om het etiket voor de Vriendenfles te maken. Het etiket is meer mijn vrije werk. Dat is geënt op de Afrikaanse kunst. Op de achterzijde vind je mijn signatuur…”.